Tłok składa się z kilku podstawowych elementów, oto ich opis:
Korpus tłoka: Ta główna część tłoka ma formę cylindrycznej rury. To właśnie korpus tłoka, w trakcie jego pracy, przesuwa się w górę i w dół w cylindrze silnika.
Tłok: Tłok to wewnętrzna część korpusu tłoka, która przesuwa się wewnątrz cylindra silnika. W górnej części tłoka znajduje się główka tłoka, która jest odpowiedzialna za przenoszenie energii spalania na wał korbowy.
Główka tłoka: Jest to najwyższa część tłoka, która jest najbliżej głowicy cylindra. To w tej części tłoka zachodzi spalanie mieszanki paliwowo-powietrznej, a energia wytworzona w wyniku tej reakcji przekazywana jest na wał korbowy za pomocą tłoka.
Pas tłokowy: Pas tłokowy to pierścień lub zestaw pierścieni, które umieszczane są w rowkach na korpusie tłoka. Pas tłokowy ma kilka zadań, w tym; uszczelnianie cylindra przed wyciekami spalin, regulowanie ilości oleju smarującego na ściankach cylindra oraz umożliwianie ruchu tłoka w cylindrze.
Ślizgi tłoka: Ślizgi tłoka to fragmenty tłoka, które znajdują się w bezpośrednim kontakcie z cylindrem. Muszą one być odporne na tarcie i wysokie temperatury. Wykonywane są często z materiałów takich jak stal nierdzewna lub żeliwo.
Stoper tłoka: Stoper tłoka to niewielki zatrzask na korpusie tłoka, który zapobiega wypadaniu tłoka z cylindra. Jest to element bezpieczeństwa mający na celu utrzymanie tłoka w odpowiedniej pozycji.
Tłoki silnika spalinowego pełnią kilka kluczowych funkcji, niezbędnych do prawidłowego działania silnika, należą do nich:
Kompresja: Tłoki pomagają w procesie kompresji mieszanki paliwowej (dla silników spalinowych z zapłonem iskrowym) lub powietrza (dla silników Diesla) w cylindrach. Podczas skoku w dół (rozszerzania) tłok wypiera spaliny z cylindra i tworzy warunki do sprężenia nowej mieszanki paliwa lub powietrza przed kolejnym etapem spalania.
Spalanie: Po procesie kompresji tłoki przechodzą do fazy spalania. W przypadku silników z zapłonem iskrowym, mieszanka paliwowo-powietrzna zostaje zapalona za pomocą iskry dostarczonej przez świecę zapłonową, co powoduje gwałtowny wzrost ciśnienia i temperatury w cylindrze. W silnikach Diesla powietrze jest najpierw sprężane, a paliwo jest wtryskiwane do silnie sprężonego powietrza, co powoduje jego samozapłon.
Generowanie mocy: Tłoki przenoszą energię wygenerowaną podczas spalania na korbowód, który następnie przekazuje tę energię na wał korbowy. Ruch tłoków w górę i w dół powoduje obroty wału korbowego, co przekształca ruch posuwisto-zwrotny tłoków na obroty wału korbowego. Obroty wału korbowego są źródłem mocy napędowej silnika, która jest przekazywana na koła jezdne auta.
Uszczelnienie cylindra: Tłoki są wyposażone w pierścienie tłokowe, które pełnią funkcję uszczelniania cylindra. Te pierścienie zapobiegają wyciekom spalin do komory skokowej i oleju do cylindra. Dzięki temu utrzymywane jest właściwe sprężenie i zapewniona jest skuteczność spalania.
Redukcja tarcia: Pierścienie tłokowe nie tylko uszczelniają cylindry, ale również zmniejszają tarcie między tłokiem a ściankami cylindra. Redukcja tarcia pomaga zwiększyć efektywność silnika i obniżyć zużycie paliwa.
Rozprzestrzenianie ciepła: Tłoki przyczyniają się również do rozprzestrzeniania ciepła wydzielanego podczas spalania z cylindra na ścianki cylindra oraz na blok silnika. Pomagają zapobiegać przegrzewaniu się cylindra i całego silnika.
Wszystkie te funkcje tłoków są niezbędne do sprawnego działania silnika spalinowego i generowania mocy napędowej potrzebnej do poru szania pojazdu. Poprawna współpraca tłoków z innymi elementami silnika, takimi jak korbowody i wał korbowy, jest kluczowa dla wydajności i trwałości całego układu napędowego.
Tłoki silnika dostępne są w różnych rodzajach i konfiguracjach, w zależności od projektu i zastosowania silnika. Oto kilka typów tłoków stosowanych silnikach:
Tłoki płaskie: Tłoki płaskie są stosowane w silnikach o zapłonie iskrowym (benzynowych) oraz w niektórych silnikach Diesla. Mają one płaską górną powierzchnię, na której znajdują się wgłębienia na zawory. To najczęściej spotykany rodzaj samochodowych tłoków silnikowych.
Tłoki wypukłe: Tłoki wypukłe stosowane są w niektórych starszych silnikach Diesla. Mają one wygiętą górną powierzchnię, co pomaga w mieszaniu powietrza i paliwa w cylindrach.
Tłoki w silnikach Wankla: Tłoki stosowane w silnikach Wankla charakteryzują się kształtem przypominającym trójkąt i obracają się wewnątrz cylindra tworząc komory: ssawną, sprężania, rozprężania (pracy) i wydechową.
Wybór odpowiedniego typu tłoka zależy od projektu silnika, jego zastosowania i wymagań dotyczących wydajności oraz trwałości.
Oto główne czynniki mające wpływ na trwałość tłoków:
Materiał: Materiał, z którego wykonane są tłoki, ma kluczowe znaczenie. Tłoki są zazwyczaj wykonane z aluminium lub jego stopów, które są lekkie i odporne na korozję. Wybór odpowiedniego materiału jest istotny dla trwałości tłoków, ponieważ muszą one wytrzymać wysokie temperatury i ciśnienia.
Smarowanie: Skuteczne smarowanie tłoków jest kluczowe dla ich trwałości. Brak właściwego smarowania może prowadzić do nadmiernego tarcia i zużycia tłoków.
Temperatura: Wysokie temperatury w cylindrach silnika mogą prowadzić do przegrzania tłoków, co z kolei może powodować ich uszkodzenia. Dlatego odpowiednie chłodzenie silnika jest istotne.
Ciśnienie: Wysokie ciśnienie spalin w cylindrach silnika może wpłynąć na trwałość tłoków. Nadmierne ciśnienie może prowadzić do deformacji tłoków lub uszkodzeń. Niewłaściwie działająca odma silnika, której zadaniem jest kontrolowanie i usuwanie nadmiaru gazów wydechowych i innych oparów z wnętrza silnika, może znacznie przyspieszyć proces amortyzacji tłoków.
Długość skoku: Długość skoku tłoka, czyli odległość, na jaką się przemieszcza się wewnątrz cylindra, może wpływać na obciążenie tłoka i trwałość. Silniki o dłuższym skoku mogą narażać tłoki na większe obciążenia.
Nadmiar paliwa: Nadmiar paliwa w mieszance paliwowo-powietrznej może prowadzić do nadmiernego rozrzedzenia oleju w cylindrach, co może prowadzić do zwiększonego zużycia i zużycia tłoków.
Czystość oleju: Wysokiej jakości, czysty olej silnikowy jest ważny dla smarowania tłoków i cylindrów. Zużyty lub zanieczyszczony olej może się przyczynić do uszkodzeń tłoków.
Częstotliwość konserwacji: Regularna konserwacja i wymiana oleju silnikowego może znacząco wpłynąć na trwałość tłoków i całego układu napędowego silnika.
Całość zespołu korbowo-tłokowego: Tłoki współpracują z innymi elementami zespołu korbowo-tłokowego, takimi jak korbowody i wał korbowy. Awarie lub niewłaściwa konserwacja tych elementów mogą wpłynąć na tłoki.
Moc silnika: Silniki o większej mocy i wyższych obrotach mogą narażać tłoki na większe obciążenia, co może wpłynąć na ich trwałość.
Warunki pracy: Trwałość tłoków może również zależeć od warunków, w których pracuje silnik, takich jak intensywna jazda miejska czy jazda w trudnych warunkach terenowych.
Warto zauważyć, że wiele z tych czynników jest wzajemnie powiązanych, a trwałość tłoków zależy od częstotliwości i jakości zabiegów konserwacyjnych całego układu napędowego silnika.
Oto niektóre z możliwych objawów awarii tłoków w silniku:
Spadek mocy: Awaria tłoków może prowadzić do spadku mocy silnika. Mogą wystąpić trudności z osiągnięciem pełnej mocy, a silnik może pracować nierówno.
Zwiększone zużycie oleju: Uszkodzone tłoki mogą prowadzić do zwiększonego zużycia oleju silnikowego. Jeśli zauważasz, że musisz często dolewać oleju, może to być objawem problemów z tłokami.
Wzrost temperatury silnika: Awaria tłoków może prowadzić do wzrostu temperatury silnika, ponieważ uszkodzone tłoki mogą wpływać na proces spalania i termikę silnika.
Biały dym z układu wydechowego: Uszkodzone tłoki mogą powodować wycieki oleju do komory spalania, co można zauważyć jako biały dym w spalinach z układu wydechowego pojazdu.
Osad na świecach zapłonowych: Jeśli uszkodzone tłoki powodują wycieki oleju do komory spalania, na świecach zapłonowych może pojawić się biały osad.
Wibracje i hałas: Awaria tłoków może powodować wibracje i hałas w silniku. Silnik może pracować nierówno, a charakterystyczny dźwięk "klepania" może świadczyć o uszkodzeniach.
Jeśli doświadczasz któregokolwiek z tych objawów, może to sugerować problemy z tłokami w silniku. W takim przypadku konieczne jest natychmiastowe przeprowadzenie diagnostyki i, jeśli jest to konieczne, napraw.
Wybór wysokiej jakości tłoków silnika może znacząco wpłynąć na trwałość, wydajność i niezawodność silnika. Oto kilka powodów, dlaczego warto inwestować w tłoki najwyższej jakości:
Trwałość: Wysokiej jakości tłoki są wykonane z materiałów o lepszych właściwościach, co oznacza, że są bardziej odporne na zużycie i odkształcenia.
Odporność na wysoką temperaturę: Tłoki silnika pracują w ekstremalnie wysokich temperaturach spalania paliwa. Wysokiej jakości tłoki są często pokrywane specjalnymi powłokami lub wykorzystują materiały, które są odporne na wysokie temperatury.
Wydajność: Tłoki o idealnym kształcie generują minimalne tarcie, a przez to mogą poprawić wydajność silnika. Dzięki lepszemu przyleganiu do ścianek cylindra i mniejszemu tarciu tłoków, silnik może pracować bardziej efektywnie zużywając mniej paliwa. Innym niezwykle ważnym elementem pozwalającym na zmniejszenie tarcia tłoków i korbowodów są panewki.
Mniejsze ryzyko awarii: Dobrej jakości tłoki mają mniejsze ryzyko pęknięć, wycieków oleju lub innych uszkodzeń, co może prowadzić do poważnych i kosztownych awarii silnika.
Warto zainwestować w tłoki najwyższej jakości, szczególnie jeśli zależy Ci na trwałości i wydajności silnika.
Koszt usługi wymiany tłoków, z uwagi na trudną dostępność do tłoków – należy rozebrać silnik, jest wysoki i oscyluje wokół 1000 złotych (nierzadko dobija do 2 tys).