Amortyzatory są kluczowym elementem zawieszenia pojazdu. Ich zadaniem jest utrzymanie stałego kontaktu kół z nawierzchnią, zapewniając stabilność, komfort jazdy i przyczepność.
Mają za zadanie absorpcję drgań i wstrząsów generowanych przez oddziałujące na siebie; nawierzchnię z kołami pojazdu.
Amortyzatory przekształcają energię kinetyczną (energię ruchu) w energię cieplną. Głównym elementem amortyzatora jest tłok, który porusza się w cylindrze wypełnionym olejem lub gazem pełniącymi funkcję medium tłumiącego. Wewnątrz cylindra znajduje się także zestaw zaworów.
Kiedy koło samochodu napotyka nierówność na drodze, ruch tłoka wewnątrz cylindra amortyzatora powoduje przepływ oleju lub gazu przez kolejne zawory (kolejne stopnie oporu). W rezultacie energia kinetyczna generowana przez wstrząs jest przejmowana przez olej lub gaz i absorbowana przez tłok. Proces ten zapewnia redukcję drgań nadwozia.
W zależności od modelu i przeznaczenia pojazdu, amortyzatory mogą być regulowane, aby dostosować charakterystykę tłumienia do preferencji kierowcy i warunków drogowych.
Ważne jest, aby amortyzatory były w dobrym stanie technicznym, ponieważ zużyte lub uszkodzone amortyzatory mogą negatywnie wpływać na kontrolę nad pojazdem. Regularna kontrola i ewentualna wymiana amortyzatorów jest istotna dla utrzymania bezpieczeństwa i komfortu jazdy.
Dwa powszechnie stosowane rodzaje amortyzatorów samochodowych to:
Amortyzatory olejowe: Są najpopularniejszym rodzajem amortyzatorów stosowanych w większości samochodów. Składają się z tłoka umieszczonego w cylindrycznej obudowy. Ruch tłoka jest kontrolowany przez olej znajdujący się wewnątrz obudowy.
Zaletą tego typu amortyzatorów jest ich nieskomplikowana budowa. Przekłada się to na niewygórowane koszty ich montażu, napraw, czy konserwacji.
Z prostoty konstrukcji wynikają; niska awaryjność i wysoka trwałość.
Za amortyzatory olejowe zapłacimy mniej niż za opisane poniżej bardziej zaawansowane technologicznie amortyzatory gazowo-olejowe.
Choć amortyzatory te zapewniają poprawne i skuteczne tłumienie drgań, a więc oferują przyzwoity komfort jazdy, to dla najbardziej wymagających użytkowników wadą tych konstrukcji może być ich ograniczona wydajność w warunkach bardzo intensywnej eksploatacji, na przykład na torze wyścigowym – mogą nie zapewniać wystarczającej kontroli zawieszenia.
Innym mankamentem jest brak możliwości regulacji. W przeciwieństwie do niektórych innych rodzajów amortyzatorów, takich jak amortyzatory gazowe czy adaptacyjne, amortyzatory olejowe zazwyczaj nie mają możliwości regulacji twardości czy wysokości zawieszenia. Oznacza to, że nie można dostosować ich charakterystyki do indywidualnych preferencji lub specyficznych warunków jazdy.
Amortyzatory gazowo-olejowe (gazowe): Są rodzajem amortyzatorów teleskopowych, które oprócz oleju zamkniętego w swoim cylindrze, zawiera w nim także gaz (najczęściej jest to azot). Gaz działa jako dodatkowe wsparcie dla oleju – razem pochłaniają energię drgań i tłumią je.
Amortyzatory gazowo-olejowe szybciej reagują na zmieniające się warunki drogowe i dostosowują się do nich – przekłada się to na lepszą kontrolę pojazdu. Zapewniają bardziej precyzyjne i płynne reakcje na ruchy kół i zmiany prędkości.
Amortyzatory te są zazwyczaj bardziej trwałe niż tradycyjne amortyzatory olejowe. Gaz wewnątrz amortyzatora pomaga utrzymać stabilne warunki pracy, minimalizując zużycie i zapewniając dłuższą żywotność.
Konstrukcja amortyzatorów gazowo-olejowych zapewnia bardzo dobrą odporność na przegrzewanie. Dzięki temu mają one większą zdolność do utrzymania swojej skuteczności w trudnych warunkach, takich jak długotrwałe jazdy w wymagającym terenie lub przy wysokich prędkościach.
Amortyzatory gazowo-olejowe są też zazwyczaj lżejsze niż inne rodzaje amortyzatorów, co ma znaczenie dla osiągów pojazdu i przekłada się na niższe zużycia paliwa.
Same zalety?
Ze względu na bardziej zaawansowaną technologię i skomplikowaną konstrukcję, amortyzatory gazowo-olejowe są droższe niż tradycyjne amortyzatory olejowe.
Również koszty utrzymania; konserwacji i ewentualnych napraw (amortyzatory te są bardziej wrażliwe na uszkodzenia mechaniczne i wycieki), są wyższe w stosunku do prostych konstrukcji olejowych.
Dla kierowców preferujących bardziej miękkie ustawienie zawieszenia, wadą amortyzatorów gazowo-olejowych jest ich – odczuwalnie wyższa w stosunku do amortyzatorów olejowych – sztywność.
Na koniec...
Warto zauważyć, że charakterystyki amortyzatorów mogą różnić się w zależności od konkretnego modelu i producenta – uznana marka jest zazwyczaj gwarancją jakości. Dlatego zawsze warto dokładnie sprawdzić specyfikację i opinie dotyczące konkretnego produktu przed podjęciem decyzji o zakupie.
Amortyzatory są tym rodzajem części samochodowych, które nie mają sztywno określonych okresów przydatności. Ich żywotność zależy od warunków użytkowania auta, stylu jazdy, technologii i jakości wykonania.
Jako elementy narażone na działanie dużych sił i temperatur, z czasem ulegną zużyciu, innym razem uszkodzeniu. Oto kilka wskazówek dotyczących przypadków, kiedy należy rozważyć wymianę amortyzatorów:
Spadek komfortu jazdy (odczuwalna zmiana charakterystyki jazdy): W wyniku eksploatacji auta, amortyzatory ulegają stałemu i normalnemu zużyciu. Jeśli jazda samochodem staje się "nierówna"; auto kołysze się ponad zakres, do którego użytkownik był przyzwyczajony, może być to przesłanka do przyjrzenia się stanowi amortyzatorów.
Nierównomierne zużycie opon: Jeśli opony wykazują nierównomierne zużycie, na przykład występują wyraźne ślady zużycia na zewnętrznej lub wewnętrznej stronie opon.
Uszkodzenia mechaniczne, wycieki oleju: Jeśli w wyniku oględzin stwierdzone zostanie uszkodzenie; pęknięcie, wgniecenie, również, na amortyzatorach lub wokół nich pojawią się plamy oleju – to wyraźny sygnał o konieczności wymiany amortyzatorów.
Niekiedy o złym stanie amortyzatorów świadczą dochodzące od nich dźwięki; piski, skrzypienia, stukoty.
Na koniec...
Wymiana amortyzatorów jest ważnym elementem konserwacji samochodu i ma istotny wpływ na jego bezpieczeństwo oraz komfort jazdy.
Ogólną przesłanką do przyjrzenia się stanowi naszych amortyzatorów jest przebyta na nich liczba kilometrów. Zaleca się rutynowe sprawdzanie stanu amortyzatorów po około 50-70 tys. pokonanych kilometrów. Okres ten może się znacznie skrócić w zależności od warunków eksploatacyjnych i stylu prowadzenia auta.
Jeśli pojawią się podejrzenia co do stanu amortyzatorów, zaleca się wizytę u mechanika w celu ich oględzin.
Odpowiedź może być tylko jedna: Tak, warto inwestować w amortyzatory od sprawdzonych i cenionych wytwórców.
Dobrze wykonane, wysokiej jakości amortyzatory będą miały istotny wpływ na bezpieczeństwo i komfort jazdy, a także trwałość bezpośrednio współpracujących z nimi elementów i całego pojazdu.
Uznani producenci o wieloletniej obecności na rynku zazwyczaj mocno inwestują w badania i rozwój, podnosząc jakość swoich produktów.
Powszechnie cenionymi markami na rynku amortyzatorów są: Bilstein, Kayaba, Monroe, Sachs, TRW (kolejność dowolna). I choć za jakość przyjdzie więcej zapłacić, to ich produkty mogą posłużyć dłużej niż tańsze odpowiedniki, a mniejsza awaryjność przełoży się na rzadsze wizyty w zakładzie mechanicznym.
Dwóch z wymienionych producentów; Monroe i Sachs, mają swoje filie produkcyjno-dystrybucyjne w Polsce. Można więc zostać właścicielem wysokiej jakości (globalne sieci dostaw, zachodnia technologia) "polskich" amortyzatorów.
Dla poszukujących kompromisu pomiędzy ceną i jakością, dobrym wyborem będą produkty "budżetowych" producentów, takich jak: Delphi, Kraft, Meyle, Maxgear, Denckermann.
Ceny amortyzatorów zaczynają się od ok. 150 zł za parę. Z zastrzeżeniem, że za amortyzatory przednie przyjdzie nam zapłacić więcej niż za amortyzatory tylnej osi. Również, koszty naprawy i wymiany amortyzatorów, będą wyższe dla przedniej pary.
W zależności od marki i modelu pojazdu, regionu geograficznego i wybranego warsztatu, koszt wymiany pojedynczego amortyzatora wynosi około 100 zł.
W skrajnych przypadkach, cena usługa może wynieść nawet trzykrotność tej kwoty.