Uszczelki pokrywy zaworów (nazywane także uszczelkami zaworowymi lub uszczelkami podstawy pokrywy zaworów) służą do zapewnienia hermetycznego połączenia między pokrywą zaworów a głowicą cylindra.
Główne funkcji uszczelki pokrywy zaworów to:
Zapobieganie wyciekom oleju: Uszczelka pokrywy zaworów utrzymuje olej wewnątrz silnika i zapobiega jego wyciekom na zewnątrz. Zapewnia to utrzymanie właściwego smarowania elementów silnika.
Utrzymanie właściwego ciśnienia: Uszczelka pokrywy zaworów pomaga w utrzymaniu właściwego ciśnienia w układzie smarowania silnika, co jest kluczowe dla odpowiedniego działania i ochrony silnika.
Zapobieganie wnikaniu zanieczyszczeń: Uszczelka pokrywy zaworów chroni komorę spalania silnika przed zanieczyszczeniami, takich jak kurz, pył czy wilgoć.
Regulacja temperatury: Uszczelka pokrywy zaworów pomaga w regulacji temperatury układu, wspomagając chłodzenie głowicy i zapewniając optymalne warunki pracy silnika.
Redukcja hałasu: Znacznie ogranicza hałasy generowane przez pracujący silnik.
Uszczelki pokrywy zaworów są narażone na działanie wysokich ciśnień i temperatur, oraz na czynniki mechaniczne. Zaleca się regularną kontrolę ich stanu, oraz – w razie konieczności – niezwłoczną wymianę.
Powszechnie stosowane materiały do produkcji uszczelek pokrywy zaworów to:
Papier uszczelniający: To jedno z najbardziej popularnych rozwiązań. Uszczelki wykonane z papieru uszczelniającego są stosunkowo tanie i skuteczne.
Guma syntetyczna: Kauczuk nitrylowy (NBR) i kauczuk fluorowy (FKM) charakteryzują się doskonałą elastycznością oraz wysoką odpornością na działanie olejów, paliw i wysokich temperatur.
Korek: Zawierające mieszankę gumy i korka, które łączą elastyczność gumy z trwałością korka. Często stosowane w starszych silnikach i tych o niższych wymaganiach wydajnościowych.
Metale: W niektórych silnikach używa się uszczelek wykonanych z aluminium lub stali nierdzewnej. Metalowe uszczelki są bardzo trwałe i odporne na wysokie temperatury. Zazwyczaj są nieco droższe niż te wykonane z lżejszych materiałów.
Metal-guma: Składają się z metalowej warstwy pokrytej jedno- lub dwustronnie materiałem gumowym. Te uszczelki łączą wytrzymałość metalu z właściwościami uszczelniającymi gumy.
Kompozyty: Często spotyka się również uszczelki wykonane z kompozytów, które łączą cechy różnych materiałów. Na przykład, uszczelki z włóknem aramidowym lub włóknem szklanym wzmocnione żywicą. Stosowane są w silnikach wysokowydajnych.
Dobór odpowiedniej uszczelki zależy od specyfikacji silnika, jego warunków pracy oraz wymagań producenta co do zastosowanych części samochodowych. W przypadku wymiany uszczelki pokrywy zaworów ważne jest, aby użyć uszczelki odpowiedniej jakości.
Najczęstsze objawy uszkodzonej uszczelki pokrywy zaworów to:
Wyciek oleju: Uszkodzona uszczelka pokrywy zaworów doprowadzi do wycieku oleju z silnika. Plamy oleju na bloku silnika lub pod samochodem mogą wskazywać na problem z uszczelką.
Biały dym z wydechu: W przypadku uszkodzenia uszczelki pokrywy zaworów, olej silnikowy może przedostawać się do komory spalania. Da się to poznać po białym dymie o charakterystycznym zapachu wydobywającym się z wydechu.
Zwiększone zużycie oleju: Jest konsekwencją dwóch wyżej wymienionych objawów; wycieku oleju do komory spalania i wycieku poza silnik.
Spadek mocy silnika: Uszkodzona uszczelka może prowadzić do nieszczelności układu ssącego silnika. Spowoduje to utratę ciśnienia w cylindrach i zmniejszenie efektywności silnika. Jest to szczególnie odczuwalne podczas przyspieszania i jazdy pod górę.
Natężenie dźwięków od silnika: Prawidłowo działająca uszczelka pokrywy wygłusza hałasy od pracującego silnika; pozbawiony tego zabezpieczenia silnik będzie bardziej słyszalny.
Wibracje silnika: Spowodowany nieszczelnością pokrywy nierówno pracujący silnik może powodować odczuwalne w samochodzie wibracje.
Wymiana nieszczelnej uszczelki pokrywy zaworów powinna być wykonana jak najszybciej; długotrwałe użytkowanie silnika z uszkodzoną uszczelką może doprowadzić do poważnej awarii silnika.
Wymiana uszczelki pokrywy zaworów jest dość zaawansowanym zadaniem. Wymaga pewnej wiedzy i doświadczenia. Również, odpowiednich narzędzi i warunków pracy.
Ogólny opis tego procesu przedstawia się następująco:
Usuń elementy, które utrudniają dostęp do pokrywy zaworów, takie jak przewody zapłonowe, przewody paliwowe lub inne elementy. Następnie odkręć śruby mocujące pokrywę zaworów i delikatnie zdejmij ją z silnika.
Usuń starą uszczelkę i oczyścić z pozostałości po niej powierzchnię bloku silnika oraz pokrywę zaworów. Możesz użyć płynu do czyszczenia i/lub delikatnie zeskrobać zużytą uszczelkę.
Umieść nową uszczelkę na pokrywie zaworów, upewniając się, że jest ona prawidłowo wyrównana. Jeśli wymaga tego producent, nałóż cienką warstwę uszczelniacza na uszczelkę lub na odpowiednią powierzchnię pokrywy zaworów.
Delikatnie umieść pokrywę zaworów z założoną uszczelką, na silnik i dokręć śruby mocujące zgodnie z zaleceniami producenta. Staraj się dokręcać śruby równomiernie, aby zapewnić właściwe uszczelnienie.
Po dokręceniu śrub pokrywy zaworów, podłącz wszystkie wcześniej odłączone elementy, takie jak przewody zapłonowe, przewody paliwowe itp. Upewnij się, że wszystkie elementy są prawidłowo zamocowane.
Ważne jest, aby pamiętać, że powyższe wskazówki stanowią ogólny opis procesu wymiany uszczelki pokrywy zaworów i mogą się różnić w zależności od marki i modelu pojazdu oraz typu silnika. Zawsze warto skonsultować się z instrukcją obsługi samochodu, ewentualnie, zwrócić się do profesjonalisty.
Średni koszt nowej uszczelki pokrywy zaworów to – w zależności od zastosowanego materiału oraz marki i modelu pojazdu – kilkanaście-kilkadziesiąt złotych.
Jeśli zdecydujemy się zlecić tę czynność profesjonaliście, to rachunek będzie opiewał na ok. 100-200 zł, plus materiały. Dodatkowe kilkanaście-kilkadziesiąt złotych zapłacimy za śruby pokrywy zaworów, jeżeli okaże się, że zachodzi potrzeba ich wymiany.